Luật Lý lịch tư pháp (LLTP) được
Quốc hội thông qua ngày 17/6/2009, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/7/2010.
Qua tổng kết thực tiễn 06 năm thi hành, bên cạnh những kết quả đạt được, quy định của Luật LLTP hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu cải cách thủ tục
hành chính. Thủ tục cấp Phiếu LLTP, phương thức
nộp hồ sơ và trả kết quả cấp Phiếu theo quy định của Luật LLTP còn chưa thuận
tiện cho
người dân, bất cập trong thực tiễn. Do vậy, Bộ Tư pháp đã chủ
trì xây dựng Dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp (Dự thảo Luật sửa đổi) và đang
lấy ý kiến các cơ quan, tổ chức, cá nhân. Theo đó, Dự thảo đã sửa đổi, bổ sung nhiều
nội dung liên quan đến thủ tục cấp Phiếu lý lịch tư pháp theo hướng đẩy mạnh
cải cách thủ tục tục hành chính, đáp ứng tốt nhất yêu cầu của cá nhân, cơ quan,
tổ chức.
Người dân đến làm thủ tục cấp Phiếu LLTP tại
Sở Tư pháp Khánh Hòa
Phiếu lý
lịch tư pháp số 2 không cấp cho cá nhân
Khoản 2, Điều 46 Luật Lý lịch tư
pháp năm 2009 quy định “trường hợp cá
nhân yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 thì không được ủy quyền cho người
khác làm thủ tục cấp Phiếu lý lịch tư pháp”. Quy định này đã gây nhiều khó
khăn cho cá nhân, đặc biệt là công
dân đi du học, công tác xa nơi đăng ký thường trú, người nước ngoài, làm mất nhiều
thời gian và chi phí tuân thủ thủ tục hành chính. Đồng thời, thực tế giải quyết
yêu cầu cấp Phiếu LLTP cho thấy, cá nhân yêu cầu cấp Phiếu LLTP số 2 chủ yếu do
yêu cầu của các cơ quan, tổ chức, ảnh hưởng tới quyền được pháp luật bảo đảm bí
mật cá nhân theo quy định của Hiến pháp và chính sách nhân đạo của pháp luật
hình sự của Nhà nước ta, ảnh hưởng đến việc tái hòa nhập cộng đồng của người bị
kết án, đặc biệt là những người đã được xóa án tích. Vì vậy, Dự thảo Luật sửa
đổi (điểm b khoản 2 Điều 41) quy định theo hướng Phiếu lý lịch tư pháp số 2 chỉ
cấp cho cơ quan tiến hành tố tụng (Cơ
quan điều tra, Tòa án, Viện Kiểm sát), không cấp cho cá nhân. Theo đó, cá nhân
có thể ủy quyền cho người khác làm thủ tục yêu cầu cấp Phiếu LLTP.
Đa dạng
hóa phương thức nộp hồ sơ và cấp Phiếu lý lịch tư pháp
Dự thảo Luật sửa đổi bổ sung hình
thức Phiếu LLTP dưới dạng văn bản giấy hoặc dữ liệu điện tử và phương thức cấp
Phiếu LLTP qua dịch vụ bưu chính công ích, trực tuyến (khoản 2 Điều 41); bổ
sung quy định về hình thức nộp hồ yêu cầu cấp Phiếu LLTP (trực tiếp, qua dịch
vụ bưu chính công ích, trực tuyến). Với quy định này, tổ
chức, cá nhân có quyền lựa chọn các phương thức phù hợp để yêu cầu Sở Tư pháp
hoặc Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia cấp Phiếu lý lịch tư pháp.
Thời
hạn cấp Phiếu LLTP được rút ngắn
Điều 48 Luật LLTP năm 2009 quy
định thời hạn cấp Phiếu LLTP không quá 10 ngày. Trường hợp công dân Việt Nam đã
cư trú ở nhiều nơi hoặc có thời gian cư trú ở nước ngoài, người nước ngoài,
trường hợp phải xác minh về điều kiện đương nhiên được xóa án tích, thì thời
hạn không quá 15 ngày. Căn cứ kết quả thực tiễn giải quyết của các cơ quan cấp
Phiếu LLTP trong 06 năm triển khai Luật LLTP năm 2009 và việc đẩy mạnh ứng dụng
công nghệ thông tin trong việc tra cứu thông tin để cấp phiếu LLTP, Dự thảo
Luật sửa đổi quy định về thời hạn theo hướng giảm xuống là 07 ngày làm việc,
đồng thời bổ sung trường hợp người được cấp Phiếu là người bị kết án bởi nhiều
bản án thì thời hạn không quá 20 ngày. Do thực tế công tác xác minh tình trạng
án tích để cấp Phiếu LLTP đối với các trường hợp cá nhân đã từng bị kết án bởi
nhiều bản án là rất phức tạp, liên quan nhiều cơ quan đòi hỏi thời gian dài hơn
để xác minh. Tuy nhiên, thực tiễn nhận hồ sơ, Bộ phận Tiếp nhận và Trả kết quả sẽ
gặp khó khăn, không có căn cứ để xác định người yêu cầu cấp Phiếu LLTP thuộc
đối tượng bị kết án bởi nhiều bản án để hẹn thời hạn chính xác là 20 ngày. Việc
xác định đối tượng bị kết án bởi nhiều bản án chỉ được phát hiện trong khâu
“xác minh”, sau khi đã tiếp nhận hồ sơ. Do vậy, Bộ Tư pháp cần nghiên cứu, bổ
sung trong Dự thảo Luật sửa đổi quy định cụ thể hơn về trường hợp này để người
dân hiểu, không chất vấn cơ quan cấp Phiếu LLTP về thời hạn đã hẹn trong Phiếu
hẹn khi tiếp nhận thủ tục đề nghị cấp phiếu LLTP.
Mở rộng quyền lựa chọn cơ quan có thẩm quyền cấp
Phiếu LLTP
Để tạo thuận lợi cho cá nhân có
yêu cầu cấp Phiếu LLTP, Điều 45 Dự thảo Luật sửa đổi quy định theo hướng mở
rộng quyền lựa chọn cơ quan giải quyết thủ tục cấp Phiếu LLTP cho một số đối
tượng như công dân Việt Nam thường trú hoặc tạm trú ở nhiều nơi, đang cư trú ở nước
ngoài, người nước ngoài đã hoặc đang cư trú tại Việt Nam có thể nộp hồ sơ tại
Sở Tư pháp nơi người đó cư trú hoặc Cơ quan quản lý LLTP (Trung tâm lý lịch tư
pháp quốc gia).
Quy định
cụ thể thủ tục cấp Phiếu LLTP đối với người chưa đủ 14 tuổi
Dự thảo Luật sửa đổi quy định về
hồ sơ, thủ tục, thời hạn cấp Phiếu LLTP đối với người chưa đủ 14 tuổi đơn giản
hơn so với các đối tượng khác (khoản 4 Điều 42, khoản 5 Điều 45, khoản 5 Điều
47, khoản 3 Điều 48). Thành phần hồ sơ chỉ gồm Tờ khai yêu cầu cấp Phiếu LLTP
kèm theo bản sao sổ hộ khẩu hoặc hộ chiếu (đối với người nước ngoài); không phải thực hiện tra
cứu thông tin LLTP và thời hạn cấp Phiếu LLTP được rút ngắn tối đa là 01 ngày
làm việc kể từ ngày nhận yêu cầu hợp lệ.
Tóm lại, Dự thảo Luật sửa đổi đã
thể hiện chủ trương xuyên suốt đẩy mạnh cải cách hành chính về thủ tục cấp Phiếu LLTP, những nội dung được sửa đổi,
bổ sung nêu trên đã thật sự mang tính đột phá, được người dân hài lòng, ủng hộ
khi được lấy ý kiến.
Thanh Tâm