Ngày nay, việc ứng dụng CNTT vào hoạt động dạy học đã dần thay đổi phương pháp giảng dạy học tập từ truyền thống sang phương pháp giảng dạy tích cực, giúp người dạy và người học phát huy được khả năng tư duy, sáng tạo, sự chủ động và đạt hiệu quả. Từ mô hình lớp học tập trung đã dần chuyển sang các mô hình dạy học trực tuyến, ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông để hỗ trợ các hoạt động giảng dạy, học tập. Qua đó, người học có thể tiếp cận tri thức mọi nơi, mọi lúc, có thể chủ động trong việc học tập và ứng dụng kiến thức vào thực tiễn.
Giáo dục được xác định là một trong những lĩnh vực được ưu tiên chuyển đổi số. Điều đó cho thấy tầm quan trọng chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục không chỉ đối với ngành mà còn tác động rất lớn đối với sự phát triển kinh tế - xã hội nói chung.
Thực trạng quá trình chuyển đổi số ở Trường Đại học Khánh Hòa
Đại dịch Covid-19 xảy ra trên toàn cầu đã ảnh hưởng đến mọi lĩnh vực của cuộc sống, từ kinh tế, xã hội đến tất cả các mặt của từng ngành và lĩnh vực. Trong đó, ngành giáo dục nói chung và Trường Đại học Khánh Hòa nói riêng cũng chịu những tác động từ dịch bệnh Covid-19.
Để đảm bảo an toàn cho sinh viên cũng như thực hiện nghiêm các chỉ thị của Chính phủ, của bộ, của tỉnh về việc giãn cách xã hội và dưới sự chỉ đạo sâu sát của Lãnh đạo nhà trường, Trường Đại học Khánh Hòa đã có các biện pháp thích ứng nhanh, khẩn trương xây dựng chương trình và triển khai kế hoạch dạy học trực tuyến trong một thời gian tương đối dài, thực hiện tuyển sinh qua hệ thống phần mềm tuyển sinh online do nhà trường xây dựng. Điều này thể hiện sự nhận thức và sự quyết tâm cao của toàn bộ Cán bộ, Giảng viên - Người lao động chung sức với nhà trường trong công cuộc chuyển đổi số toàn bộ hệ thống dạy và học.
Nhận thức được tầm quan trọng trong việc đảm bảo kiến thức cho sinh viên và xu hướng phát triển chung của xã hội trong thời đại 4.0, Trường Đại học Khánh Hòa đã từng bước áp dụng chuyển đổi số trong quản lý, dạy và học: Áp dụng hệ thống quản lý và điều hành văn bản điện tử qua ứng dụng E-office, quản lý kê khai nghiên cứu khoa học cá nhân qua hệ thống Google Drive, quản lý sách bằng thư viện số, áp dụng việc học trực tuyến vào giảng dạy, cập nhật nhật ký giảng dạy và nhập điểm trên phần mềm đào tạo, đăng ký, tư vấn tuyển sinh ĐH trực tuyến, xác nhận nhập học trực tuyến, nhận hồ sơ xét tuyển trực tuyến qua cổng thông tin trên trang Web chính thức của trường... Bên cạnh đó, Trường Đại học Khánh Hoà đã từng bước hoàn thiện xong cơ sở hạ tầng đường truyền internet, đã phủ sóng toàn bộ mạng wifi ở tất cả các phòng học và khuôn viên toàn trường.
Việc chuyển từ hình thức dạy học trực tiếp sang trực tuyến đã đem lại nhiều lợi ích cho người dạy và người học. Việc áp dụng công nghệ 4.0 trong dạy - học giúp hỗ trợ đổi mới dạy - học theo hướng giảm thuyết giảng, truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực người học, tăng khả năng tự học, tạo cơ hội học tập mọi lúc, mọi nơi, cá nhân hóa việc học, góp phần tạo ra xã hội học tập và học tập suốt đời.
Thư viện nhà trường đã số hóa tài liệu, sách, cũng như việc mượn và trả sách qua hệ thống số hóa giúp cho người học và giảng viên dễ dàng truy cập, tìm kiếm học liệu, Thư viện trường cũng kết nối với nhiều thư viện các trường đại học cũng tạo điều kiện cho sinh viên và giảng viên tìm kiếm tài liệu dễ dàng và nhanh chóng cũng như các học liệu hiếm và tài liệu mà nhà trường chưa có.
Chuyển đổi số ở Trường Đại học Khánh Hòa từng bước mang lại hiệu quả cao, tạo lợi ích cho các hoạt động nhà trường: góp phần phục vụ đắc lực cho công tác chỉ đạo điều hành của Lãnh đạo trường, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, tiết kiệm được thời gian, tăng cao hiệu quả công việc.
Khoa Khoa học Xã hội và Nhân văn tổ chức sự kiện chào đón Tân sinh viên theo hình thức trực tuyến
Thuận lợi và khó khăn trong quá trình triển khai chuyển đổi số
Việc áp dụng chuyển đổi số trong dạy - học, trong quản lý, trong công việc đã đem đến những thuận lợi cho trường Đại học Khánh Hòa như sau:
Một là, công nghệ số tạo môi trường giáo dục linh động cho phép người học có thể tiếp thu kiến thức một cách thuận tiện và dễ dàng trên nhiều loại thiết bị điện tử (máy tính, laptop, smartphone,…).
Điều này đã tạo cho sinh viên nhiều lựa chọn hơn ngoài việc học trực tiếp. Bất cứ thời điểm nào, tại bất cứ đâu, bất cứ ai đều có thể tiếp cận được các thông tin kiến thức một cách đa chiều nhất, loại bỏ hoàn toàn những giới hạn về khoảng cách, tối ưu thời gian học và nâng cao nhận thức, tư duy của người học.
Hai là, xây dựng hệ thống tài liệu học tập không giới hạn. Chuyển đổi số sẽ tạo ra kho học liệu mở khổng lồ cho người học. Điều đó có nghĩa là sinh viên có thể truy cập vào các tài nguyên học tập một cách dễ dàng và ít tốn kém hơn. Thay vì phải tốn chi phí để mua sách hay đến thư viện để mượn. Hiện nay, người học có thể khai thác học liệu nhanh chóng bằng các thiết bị trực tuyến mà không bị giới hạn bất kể tình trạng kinh tế của họ. Mặt khác, chuyển đổi số cũng giúp việc chia sẻ tài liệu, giáo trình giữa người học và người dạy trở nên dễ dàng và tiết kiệm hơn do giảm thiểu được các chi phí về in ấn.
Ba là, giúp người học trải nghiệm thực tế và tăng tính tương tác hai chiều do người học có thể nói chuyện trực tiếp với giáo viên hướng dẫn mà không bị giới hạn, chi phối bởi không gian.
Bốn là, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Chuyển đối số ngành giáo dục đã tạo ra kỷ nguyên mới, thời đại mà người dạy và người học được trao quyền để sử dụng công nghệ. Các thành tựu công nghệ giúp theo dõi hành vi của người học, quản lý, giám sát người học, ghi chép lại lịch sử học tập, bảng điểm của người học để đảm bảo thông tin dữ liệu được đồng nhất, minh bạch. Công tác quản lý văn bản, tìm kiếm minh chứng, cải cách hành chinh, thư viện số rất thuận lợi.
Bên mặt những thuận lợi đạt được từ công nghệ chuyển đổi số, trường Đại học Khánh Hòa cũng gặp những khó khăn sau:
Thứ nhất, cơ sở vật chất, hạ tầng mạng, trang thiết bị (như máy tính, camera, máy in, máy quét), đường truyền, dịch vụ Internet … chưa đồng bộ, chưa đảm bảo tốc độ và sự ổn định của đường truyền dẫn còn hạn chế.
Thứ hai, cơ sở dữ liệu số hóa chuyên ngành (dữ liệu người học, dữ liệu giảng viên /giảng viên, học liệu …) đòi hỏi sự đầu tư lớn về nhân lực (gồm cả nhân lực quản lý và nhân lực triển khai) cũng như tài chính để đảm bảo cho việc số hóa.
Thứ ba, chương trình môn học giảng viên đã xây dựng dành cho kiểu học truyền thống. Khi dạy học trực tuyến, giảng viên phải xây dựng lại chương trình học (bao gồm thời lượng học, kiểm tra đánh giá trực tuyến, kiểm định chất lượng học trực tuyến, công nhận kết quả học trực tuyến). Chương trình online khác hoàn toàn với chương trình môn học truyền thống, buộc giảng viên giảng dạy phải đầu tư thời gian tìm tòi nghiên cứu để soạn bài giảng môn học phù hợp. Đây cũng là điều khó khăn về mặt thời gian đối với giảng viên.
Một số giải pháp nhằm phát huy sự tích cực của công nghệ chuyển đổi số ở Trường Đại học Khánh Hòa trong thời gian tới
Nhằm góp phần toàn cầu hóa và giáo dục hóa theo xu hướng chuyển đổi số, một số giải pháp nhằm phát huy sự tích cực của chuyển đổi số ở trường Đại học Khánh Hòa như sau:
Một là, tiếp tục đẩy mạnh triển khai số hóa trong toàn trường. Trong đó, chú trọng triển khai hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu toàn trường: kết nối, liên thông, chia sẻ dữ liệu đến phòng, khoa, trung tâm và Cán bộ, Giảng viên - Người lao động. Thực hiện số hóa triệt để, sử dụng văn bản điện tử, sổ sách học bạ sổ điểm điện tử thay thế văn bản, tài liệu giấy. Hoạt động chỉ đạo, điều hành, giao dịch, họp, tập huấn được thực hiện chủ yếu trên môi trường mạng.
Hai là, hoàn thiện cơ chế chính sách theo hướng đi trước một bước. Chú trọng chính sách hoàn thiện cơ sở dữ liệu quản lý giáo dục theo các quy định về chia sẻ, khai thác dữ liệu; hoàn thiện hành lang pháp lý thúc đẩy phát triển hình thức dạy - học trực tuyến qua mạng. Chính sách quản lý các khóa học trực tuyến đảm bảo chất lượng thông qua các quy định về điều kiện mở trường mở lớp, thẩm định cấp phép nội dung, kèm theo chế tài phù hợp, tránh tình trạng mất kiểm soát, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người học.
Ba là, hoàn thiện cơ sở hạ tầng mạng đồng bộ, thiết bị công nghệ thông tin thiết thực phục vụ dạy - học.
Bốn là, thúc đẩy phát triển học liệu số (phục vụ dạy - học, kiểm tra, đánh giá, nghiên cứu khoa học) ở tất cả các ngành học, môn học gắn với việc thẩm định nội dung, kết nối, chia sẻ học liệu trong nhà trường. Hình thành kho học liệu số, học liệu mở dùng chung toàn trường. Tiếp tục đổi mới cách dạy và học trên cơ sở áp dụng công nghệ số, khuyến khích và hỗ trợ áp dụng các mô hình giáo dục đào tạo mới dựa trên các nền tảng số.
Hạ Vy - Xuân Phương